inleiding

J.W.P. PRINS
Ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van het protestantse kerkgebouw in IJzendijke heeft het bestuur van de Stichting Hervormd Kerkgebouw IJzendijke op 28 augustus 2013 aan J.W. Kruidenier-Sanderse, J.W.P. Prins, en C. van den Broeke de opdracht gegeven tot het schrijven van een gedenkboek. Daarbij gaf het bestuur aan dat het boek leesbaar, toegankelijk, historisch verantwoord en gebaseerd op bronnenonderzoek dient te zijn. Daarnaast wenste het dat het boek illustraties, foto’s, en anekdotes zou bevatten. Het bestuur van de Stichting Hervormd Kerkgebouw IJzendijke installeerde een adviserende leescommissie. Deze bestond uit D. de Vries en W. Vanneste. Het stichtingsbestuur en de redacteur zijn beide heren erkentelijk voor de kritische lezing van het manuscript.
Dat deze stichting de opdrachtgever voor het gedenkboek is, verdient enige toelichting. Het aantal kerkgangers in de Hervormde Gemeente te IJzendijke was zodanig afgenomen dat de kerkenraad zich in 1992 gedwongen zag te kiezen voor de vlucht voorwaarts. Daarom besloot hij een poging te wagen om te komen tot het oprichten van een stichting. Deze moest vooral gericht zijn op het waarborgen van het voortbestaan van het historische kerkgebouw. In 1992 werd daarom de Stichting Hervormd Kerkgebouw IJzendijke opgericht. Na het afronden van een ingrijpende restauratie in de jaren 1992-1993 werd het kerkgebouw in 1994 verkocht aan de stichting.
Het boek bestaat uit twee delen, namelijk een deel dat gaat over de cultuurhistorie en de natuurlijke omgeving van het kerkgebouw (hoofdstukken 1 tot en met 4) en een kerkhistorisch deel (hoofdstukken 5 tot en met 9). De auteurs hebben gekozen voor het uitdiepen van cultuurhistorische onderwerpen die onder andere betrekking hebben op IJzendijke, de relatie tussen de troepen van prins Maurits, de Staten-Generaal en het protestantse kerkgebouw. Ook komen bijvoorbeeld aan de orde het exterieur en het interieur van het kerkgebouw en zijn directe natuurlijke omgeving. De auteur van dit deel hoopt dat de lezer en/of de wandelaar na het lezen van dit boek met andere ogen zal kijken naar het kerkgebouw, het voormalige kerkhof en de kerkhofmuur. Het gaat er ook om inwoners en bezoekers van IJzendijke te interesseren voor wat de natuur, beïnvloed door de geschiedenis van dit 400 jaar oude cultuurhistorische monument, te bieden heeft.
Het kerkhistorische deel vangt aan met de herdenkingen vanwege het 300- en 350- jarig bestaan van het kerkgebouw in respectievelijk 1912 en 1962. Dit vormt de invalshoek om terug te kijken naar de kerkelijke ontwikkeling vanaf 1604, het jaar waarin de gereformeerden voor het eerst als geloofsgemeenschap in IJzendijke samenkwamen. In hoofdstuk 6 gaat het daarbij om vragen als hoe ouderlingen, diakenen, predikanten, en kosters functioneerden. Wat waren hun kerntaken en hoe verrichtten ze die? En ook: wie waren zij? De focus ligt hierbij op de gemeente zelf. Vervolgens wordt in hoofdstuk 7 de gemeente in de context van de religieuze markt geplaatst. Het gaat daarbij vooral om het tegenspel en
samenspel van protestanten en rooms-katholieken in IJzendijke, maar ook andere religieuze minderheden worden hierbij betrokken. Dat IJzendijke meer was dan alleen een lokale geloofsgemeenschap komt in hoofdstuk 8 aan de orde. Over IJzendijke en de bovenplaatselijke kerk in respectievelijk Staats-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen gaat het in dit hoofdstuk. De begrippen ‘Staats’- en ‘Zeeuws’-Vlaanderen komen in hoofdstuk 1 aan de orde. In hoofdstuk 9 komt een vrouw aan het woord die een jarenlange band met het kerkgebouw en de geloofsgemeenschap heeft. Samen met haar echtgenoot kan zij rijkelijk putten uit de bron van eigen herinneringen. Het was de wens van het stichtingsbestuur dat zij in deze gedenkbundel een stem zou krijgen. Het gaat in haar hoofdstuk om recente kerkgeschiedenis.

naar bestellijst